Mobilne laboratorium bada jakość powietrza na drogach Warszawy

11062732_367287943457752_7063401624771247928_nNarodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) nawiązało współpracę ze Stowarzyszeniem Zielone Mazowsze i Stowarzyszeniem Ekologicznym Światowid. W ramach wspólnych działań naukowcy badają jakość powietrza przy warszawskich węzłach drogowych. Mobilne laboratorium pomiarów środowiskowych stworzone w Świerku wyjeżdża na stołeczne ulice.

W październiku tuż przy węźle drogi ekspresowej S2-Al. Krakowska, a w listopadzie przy Alei Armii Krajowej na terenie Osiedla Ruda, zatrzymało się mobilne laboratorium pomiarów środowiskowych stworzone w NCBJ. Przez kilka tygodni, w każdej lokalizacji, naukowcy wykonują precyzyjne pomiary powietrza na potrzeby badań prowadzonych przez Stowarzyszenie Zielone Mazowsze i Stowarzyszenie Ekologiczne Światowid.
„Szacuje się, że w dużych miastach spaliny powstające w ruchu drogowym stanowią nawet 80% wszystkich zanieczyszczeń powietrza” – mówi dr Jan Sernicki, kierownik Zakładu Interdyscyplinarnych Zastosowań Fizyki, NCBJ – „najaktywniejszym składnikiem spalin samochodowych są węglowodory z grupy olefin, które tworzą związki o złożonej budowie – sadzę i tlenek węgla. Wchodząc w reakcje z tlenkami azotu obecnymi w powietrzu są one główną przyczyną powstawania tzw. smogu, który ma szkodliwe działanie na nasze zdrowie”.
Wiarygodna ocena jakości powietrza nabiera coraz większego znaczenia, szczególnie w aglomeracjach narażonych na tzw. smog utrudniający życie ich mieszkańcom. Przykładowo, jest ona jednym z kryteriów analizy szerokiego oddziaływania poszczególnych inwestycji drogowych na środowisko naturalne. Aby uzyskać rzetelne wyniki określające skuteczność rozwiązań mających na celu ochronę środowiska należy prowadzić ciągły monitoring zanieczyszczeń, nawet w przeciągu kilkunastu lat od momentu zakończenia budowy.
„Mobilne laboratorium pomiarów środowiskowych jest odpowiedzią na potrzebę prowadzenia badań czystości powietrza w różnych trudno dostępnych miejscach jakimi są np. miejskie ulice” – podkreśla prof. dr hab. Grzegorz Wrochna, dyrektor NCBJ – „to również przykład na zastosowanie badań naukowych w naszym codziennym życiu. Dzięki współpracy naszych ekspertów ze Stowarzyszeniem Zielone Mazowsze i Stowarzyszeniem Ekologicznym Światowid możemy wpłynąć na poprawę jakości życia mieszkańców poprzez bardzo dokładne określenie oddziaływania transportu drogowego na nasze zdrowie w określonym miejscu a tym samym wstęp do minimalizacji jego negatywnych aspektów”.
Mobilne laboratorium pomiarów środowiskowych to specjalny klimatyzowany kontener wyposażony w najnowocześniejszą aparaturę służącą do kompleksowej analizy powietrza. Małe wymiary (nieco ponad 5,5 m2) oraz lekka i kompaktowa obudowa a także łatwość podłączenia do samochodu osobowego to niewątpliwie cecha, która pozwoli naukowcom prowadzić badania w wielu miejscach w możliwie krótkim czasie.
Mobilne laboratorium pomiarów środowiskowych składa się m.in. z aparatury będącej w powszechnym użyciu przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska, nowoczesne analizatory, grawimetryczne poborniki pyłów, zestawy do pomiarów gazowych zanieczyszczeń powietrza (w tym tlenków azotu, tlenku węgla i ozonu) jak również stacji meteo z 10-metrowym masztem, kontrolującą warunki meteorologiczne panujące w miejscu pomiarów. Jako jedno z nielicznych w kraju może przeprowadzać np. kompleksową analizę składu frakcyjnego pyłów zawieszonych, identyfikując cząstki o średnicy nawet 20 nanometrów, a więc dwa tysiące razy mniejszych niż średnica ludzkiego włosa.
NCBJ od kilku lat prowadzi prace badawcze i rozwojowe związane z poszukiwaniem metod bardziej efektywnego wykorzystania wieloletnich baz danych oraz informacji uzyskiwanych w czasie rzeczywistym dostępnych w kraju, m.in. do prognozowania stężenia zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym. Ponadto, w instytucie w Świerku działają grupy naukowców (m.in. Centrum Doskonałości MANHAZ) zajmujących się zagadnieniami rozprzestrzeniania różnych czynników (w tym promieniotwórczych) w środowisku przy użyciu największego klastra obliczeniowego w Polsce (Centrum Informatyczne Świerk).
Mobilne laboratorium powstało w Zakładzie Interdyscyplinarnych Zastosowań Fizyki NCBJ w ramach projektu „Wzmocnienie potencjału innowacyjnego ośrodka w Świerku w zakresie rozwoju technologii wykorzystujących promieniowanie jonizujące” (potocznie nazywanego 4LABy) o wartości 39,7 mln zł współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013. Projekt obejmuje swym zakresem budowę, modernizację i wyposażenie czterech laboratoriów (struktur akceleracyjnych, wiązek jonowo-plazmowych, radiograficznego, pomiarów środowiskowych) oraz modernizację sieci informatycznej instytutu.